Kwaliteitsverschillen tussen eerstelijns informatiesystemen zijn nog te weinig zichtbaar. Zelfs systemen die op het oog goed functioneren voldoen mogelijk niet aan de belangrijkste basisvoorwaarden, zoals veiligheid en toekomstbestendigheid. Peter Jansen, informatiemanager bij Zorgverzekeraars Nederland, legt uit hoe het XIS Keurmerk hier verandering in kan brengen.

Het idee om een keurmerk te starten voor eerstelijns informatiesystemen ontstond zo’n vijf jaar geleden na afloop van de HIMMS-conferentie in Sitges. “We spraken daar met Nederlandse bestuurders over de uitdagingen op digitaliseringsgebied in de zorg”, blikt Peter Jansen terug. “We zagen toen al voor ons dat de zorg-ICT-markt zou veranderen en dat gegevensuitwisseling steeds belangrijker zou gaan worden. Dat vergt natuurlijk wat van de systemen. Daarnaast zagen we de worsteling van de huisartsen met het kiezen van een goed systeem en de manier waarop het leveranciersmanagement wordt vormgegeven. De systemen verschillen nog te veel in wat ze kunnen. En zelfs als ze goed functioneren en de NHG-protocollen er netjes in zijn verwerkt, zegt dat niets over de toekomstbestendigheid, de mogelijkheden om gegevens uit te wisselen met andere zorgverleners en de veiligheid. Er zijn systemen die gehackt kunnen worden of waarvan de back-ups niet goed geregeld zijn.”

Veilige, betaalbare systemen
Zorgverzekeraars Nederland stelde de startfinanciering beschikbaar voor het ontwerp van het XIS Keurmerk. VWS verleende aanvullende subsidies waarmee stichting LEGIO als uitvoeringsorganisatie van de koepels en NedHIS uiteindelijk het ontwerp heeft uitgewerkt. Jansen legt uit waarom ZN bereid was een financiële bijdrage te leveren: “Voor ons is het belangrijk dat verzekerden kwalitatief goede zorg krijgen. Daarvoor is het essentieel dat de huisarts goed ondersteund wordt met veilige en betaalbare systemen. Het XIS Keurmerk kan daaraan bijdragen en daarom ondersteunen we het initiatief. Daarnaast vergemakkelijken goede systemen het werk van de huisarts en zorgen ze ervoor dat hij of zij minder tijd kwijt is aan administratieve lasten. Het keurmerk helpt huisartsen ook om makkelijker over te stappen naar een ander systeem doordat ze de zekerheid hebben dat een gecertificeerd systeem voldoet aan de belangrijkste eisen. Natuurlijk is er ook een financiële drijfveer. Op het moment dat de systemen niet voldoen, betalen we – via de huisarts, maar indirect met gemeenschapsgeld – voor iets dat niet goed functioneert. Het keurmerk kan de maatschappelijke investering omlaag brengen door de goed functionerende systemen in het zonnetje te zetten.”

Betrokkenheid ZN
Het XIS Keurmerk ontvangt, na de eerdere financiering van de projectfase door ZN, voor de komende drie jaar financiering van het ministerie van VWS. ZN financiert de auditkosten die leveranciers het eerste jaar moeten maken voor certificering en denkt mee over de marktpositionering. Toch gaat het aloude adagium ‘wie betaalt, bepaalt’ hier niet op, zegt Jansen: “We hebben geen verborgen agenda; we zijn er niet om de huisartsen dwars te zitten, maar juist om ze in hun kracht te zetten. We stellen geen inhoudelijke eisen aan de systemen, dat doet de sector zelf.” Toch is het volgens hem niet ondenkbaar dat het keurmerk in de toekomst een rol gaat spelen bij de zorginkoop: “Het keurmerk is er natuurlijk niet voor niets. Het moet, linksom of rechtsom, wel wat toevoegen. Als de huisarts in een slecht gebouw is gehuisvest stellen we daar ook eisen aan, dus waarom niet aan een systeem? Dus hou er rekening mee dat het keurmerk op enig moment in de inkoopafspraken wordt meegenomen. Bijvoorbeeld door huisartsen met een gecertificeerd HIS te belonen. We gaan er overigens vanuit dat een huisarts zelf ook met een goed systeem wil werken. Als je een auto koopt, wil je toch ook dat daarmee een botsproef is gedaan zodat je weet dat hij veilig is?”

Voorbeeld voor andere sectoren
Jansen merkt dat de meningen over het keurmerk onder leveranciers wat verdeeld zijn: “Gelukkig zijn er leveranciers die het een heel goed idee vinden. Zij zien dat er een onvolwassen speelveld is en hebben last van traditionele spelers die nog steeds een fors marktaandeel hebben. Tegen de tegenstanders zou ik willen zeggen: heb je soms iets te verbergen?”
Wat Jansen betreft nemen andere sectoren het goede voorbeeld van het XIS Keurmerk snel over: “We zijn betrokken bij eenzelfde initiatief in de geboortezorg en ik heb begrepen dat ook de apothekers de mogelijkheden van een keurmerk bekijken. Je kunt het als sector zelf organiseren, maar wij zijn altijd bereid een duwtje in de rug te geven. Het mooie is dat er nu een methodiek ligt en dat Stichting LEGIO al heel veel voorwerk heeft gedaan. Daar kunnen andere partijen ook gebruik van maken.”